Yellow Riders, dat werkt vanuit Arnhem en Nijmegen, ontwikkelt games en apps voor mensen met niet aangeboren hersenletsel (NAH). Niet om ze weer te laten herstellen, maar om ze te leren compenseren voor het functieverlies door de hersenschade.
Waar traditionele zorg nog vaak papier en fysiek contact kent, ontwikkelt dit bedrijf samen met Radboud Universiteit, Donders Instituut en zorginstelling Klimmendaal digitale oplossingen om mensen te trainen.
In dit artikel vertelt medeoprichter en partner Stephan Aarts over Karman Line, een serie games en apps, en hoe deze tools het dagelijkse leven van patiënten transformeren.
Van IT-consultant naar maatschappelijk pionier
Aarts komt uit de IT-wereld, maar raakte betrokken bij een initiatief met Siza, een zorgorganisatie die zich richt op mensen met een beperking. Aarts en zijn team ontwierpen een game voor overprikkeling, om cognitieve vaardigheden te trainen. Hoewel de game bij wetenschappers van het Donders Instituut in Nijmegen in goede aarde viel, wezen ze op een belangrijk verschil: “Dit was functietraining,” vertelt hij. “zij wilden compensatiestrategieën trainen.”
Op voorstel van professor Luciano Fasotti en professor Dirk Bertens werd het bedrijf van Aarts, Yellow Riders, betrokken bij een project rond NAH, in samenwerking met Klimmendaal Revalidatie in Arnhem.
“Daarmee hebben we een subsidie gekregen en kon Karman Line van de grond komen,” zegt Stephan. Een bijzondere stap, want het is uniek hoe zorg, wetenschap en technologie hier samenkomen. “Daarom zijn we ook naar deze regio verhuisd met het bedrijf, vanwege deze samenwerkingen.”
Oefenen voor het dagelijks leven
Het resultaat is indrukwekkend, Karman Line bestaat uit 50 training-games en vier bijbehorende apps, ontwikkeld in co-creatie met de Radboud Universiteit, het Donders Instituut en Klimmendaal. Waar functietraining zich richt op het herhaald oefenen van specifieke vaardigheden, zet Karman Line in op het compenseren van cognitieve beperkingen.
Dit vertaalt zich in concrete, herkenbare oefeningen.
Zoals bijvoorbeeld om te koken: plannen, ingrediënten klaarzetten, tijdmanagement en brand voorkomen.
Of om te reizen: hoe kom je in een simulatie-omgeving van punt A naar B, rekening houdend met verkeerslichten, tankstations, afleiding en onverwachte obstakels.
Ook andere plan- en doelgerichte taken komen aan bod, waarbij de gebruiker een doel kiest, bijvoorbeeld: brood halen. Dan volgt stapsgewijze begeleiding, van sleutels meenemen tot brood uitkiezen en betalen.
De vier apps spelen in op specifieke cognitieve domeinen: planvaardigheid, taken uitvoeren onder tijdsdruk, energie en belastbaarheid en geheugen.
Uniek is de integratie van AI: “We personaliseren trainingen,” licht Aarts toe. “Onze apps voorspellen wanneer iemand afhaakt door overprikkeling of vermoeidheid. De AI-assistent waarschuwt op het juiste moment en geeft coaching bij fouten.”
Stel: er ontbreekt boter op een boterham. Waar normaal een therapeut ingrijpt, geeft de virtuele assistent alternatieven, zoals olie of gewoon alleen beleg, zodat de gebruiker zelfstandig een passende beslissing neemt en niet wacht tot er hulp komt.
Een grote groep patiënten kan nu wél geholpen worden
Aarts is ervan overtuigd dat er nog een wereld te winnen is voor een grote, vaak onzichtbare, groep die vanwege tijdsdruk of gebrek aan passende zorg nu geen hulp zoekt.
“Er zijn veel mensen met mild niet-aangeboren hersenletsel (NAH) die blijvende problemen ervaren met plannen, omgaan met tijdsdruk, vermoeidheid of geheugen. Daarvoor biedt Karman Line een laagdrempelige en effectieve therapie die eenvoudig thuis gevolgd kan worden.”
Van papier naar digitaal
Voorheen was papier de standaard. Een patiënt krijgt daarbij stapels A4’tjes mee naar huis, modules over executieve functies, tijdsdruk, geheugen en energiebeheer. Maar Aarts erkent: “Een NAH-patiënt doet er al een half uur over om één A4 te lezen, zonder te onthouden wat erop staat.”
Daarom digitaliseert het bedrijf het door de universiteit ontwikkelde ‘stop-controleren’-schema. Wat eerst een papiertje was dat patiënten in hun zak doen, zit nu in de plan-app. Je stelt je doelen in, doorloopt stappen, en hij staat altijd paraat. “Mensen verliezen het papiertje en het herinnert niet zelf,” zegt Stephan. “De app wel.”
Toch blijft papier beschikbaar voor diegenen die liever niet met een smartphone werken, al is het gebruik laag. “De meeste mensen gebruiken hun telefoon al,” vertelt Aarts. En voor wie nog twijfelt: “Als je te oud bent of het niet kunt, blijven er papieren alternatieven.”
Bewezen impact en implementatie in de praktijk
Twee promotiestudenten onderzochten de effectiviteit van de digitale trainingen. “We weten precies welke mensen er baat bij hebben – zowel lichte als complexere gevallen,” zegt Aarts. Inmiddels gebruiken zo’n 850 mensen de tools via 11 revalidatiecentra in Nederland.
Ook bespaart de digitale aanpak zorgverleners tijd. “Bij 10 consulten besparen we gemiddeld twee sessies,” zegt Stephan. En als de patiënt buiten de kliniek zelfstandig aan de slag kan, loopt dat op tot 50-70% minder begeleidingstijd. Dat is een significante tijdwinst voor therapeuten én patiënten. Bovendien zijn deze sessies digitaal te volgen, via telefoon, app of videogesprek.”
Dat maakt de therapie hybride: een keer per week live contact gecombineerd met twee keer per week digitale training. Deze aanpak is inmiddels ingebed in het zorgtraject bij Klimmendaal, dat Karman Line gebruikt als een formele therapievorm in de revalidatiezorg. En er is zelfs financiële ruimte: “Uren die patiënten thuis maken, kunnen nu gecodeerd en gedeclareerd worden. Het is een administratieve uitdaging, maar het werkt.”
Breder
Aarts ziet een breder toekomstperspectief: “Cognitie blijft ons vertrekpunt, we willen ook gaan kijken naar Alzheimer, dementie, ouderdom, de nasleep van kanker, burn-out, allemaal gericht op dezelfde kernprincipes: planning, geheugen, tijdsdruk en energie.
Met elf meewerkende centra in Nederland is Yellow Riders landelijk actief en klaar voor verdere expansie. Een sterk netwerk en nieuwe technologieën maken opgeschaalde dienstverlening aan nieuwe doelgroepen mogelijk.
Het doel? Eén van de deelnemers vatte samen: “Als ik dit eerder had gehad, dan had ik een jaar geleden al weer kunnen werken.”
