Bertrik Berfelo is docent en onderzoeker bij HAN University of Applied Sciences én projectmanager talentontwikkeling esports op het Centrum voor Topsport en Onderwijs Papendal. (Esports wordt ook wel geschreven als e-sports, en betreft het georganiseerd en competitief spelen van videogames).
Zijn visie?
Esports en gaming niet zien als tijdverdrijf, maar als kans. Een kans om gezondheid te bevorderen, talent te ontwikkelen en innovatie te versnellen. Lifeport kan verder uitgroeien tot een internationale speler op het snijvlak van sport, technologie en maatschappelijke impact.
Van gamen naar gezondheid
Met een sportverleden op hoog niveau weet hij hoe belangrijk het is om lichaam en geest in balans te houden. “Technologie is niet bedoeld om ons stil te laten zitten,” zegt Berfelo, “het moet ons juist in beweging brengen.” Die visie vormt de basis van zijn werk. In plaats van gaming te zien als passieve bezigheid, zet hij het in als middel om mensen fysiek en mentaal fitter te maken.
Naast de esports games die de talenten op Papendal beoefenen, zijn er ook ander vormen van gaming die interessant zijn.
Zo heb je exergaming, een vorm van gaming waarbij je moet bewegen om te spelen. Het lichaam is de controller. Je kunt denken aan toepassingen in revalidatie, ouderenzorg en vitaliteitsprogramma’s. Exergaming helpt bijvoorbeeld ouderen bij valpreventie en het trainen van fijne motoriek, zoals in het project Silver Valley.
Daarnaast is er serious gaming, waarbij spelelementen worden ingezet voor een primair doel dat niet entertainment is, zoals leren of trainen. Plezier is het voertuig, maar kennisoverdracht is de bestemming.
Brede toepassing
Defensie zet esports momenteel in voor werving en als sportactiviteit en onderzoekt de potentie voor training en selectie.
Berfelo werkt daarom aan een voorstel voor zijn promotieonderzoek bij Defensie, gericht op de vraag óf en hóe niet-technische vaardigheden (soft skills) zoals communicatie en besluitvorming uit games vertaalbaar zijn naar real-life situaties (skill transfer), en op mentale gezondheid.
Ook de politie zet Virtual Reality (VR) in voor geavanceerde trainingen. Een treffend voorbeeld is het DUST-programma (Decision Under Stress Training), een samenwerking tussen de Politieacademie en Radboud Universiteit.
“Dit is meer dan een schiettraining,” legt Berfelo uit, “het is een biofeedback-game die agenten drie cruciale vaardigheden leert: stressregulatie, besluitvaardigheid en situational awareness. De game reageert op de hartslagvariabiliteit van de agent. Bij oplopende stress wordt de virtuele wereld donker en onoverzichtelijk. Krijg je via ademhaling je lichaam onder controle, dan word je beloond met een helder zicht. Zo train je fysiologische controle in een context waar je tegelijkertijd complexe beslissingen moet nemen.”
Bij Bio Vakantieoord wordt binnenkort de Bio Game Club opgezet, een project waar Berfelo als onderzoeker leiding aan geeft. Dit begeleide gameprogramma, gestoeld op wetenschappelijke inzichten zoals de Zelfdeterminatietheorie, is ontworpen om kinderen met een beperking meer zelfvertrouwen en sociale verbondenheid te geven. Berfelo licht toe: “Via speelse technologie kunnen ze op hun eigen manier meedoen. Dat is waar het om draait: technologie inzetten voor een gezondere, inclusieve samenleving.”
Esports: topsport in digitale vorm
Esports gaan over het georganiseerd en competitief spelen van videogames, zowel in teamverband als individueel. Denk aan games als EAFC (voorheen FIFA) en League of Legends, die in gestructureerde competities op verschillende niveaus worden gespeeld, vergelijkbaar met traditionele sporten. Het onderscheid met gewoon gaming zit in de formele, competitieve structuur.
Op Papendal is het Esports Talent Center Gelderland (ETCG) gevestigd, waar ambitieuze talenten uit de regio worden opgeleid tot professionele esporters. Ze volgen een volwaardig topsportprogramma, inclusief fysieke training, mentale begeleiding en voedingsadvies. “Net als alle andere topsporters op Papendal,” benadrukt Berfelo.
Gamers kunnen zich specialiseren in vier disciplines: EAFC (voetbalgame), e-sim racen (realistische racesimulaties) Valorant (een tactische shooter) en League of Legends (een strategisch teamspel). De aanpak is succesvol; meerdere talenten zijn al doorgestroomd naar professionele teams “Dat laat zien dat esports ook carrièreperspectief biedt,” aldus Berfelo.
Arnhem werd in 2024 uitgeroepen tot beste esports-stad, een titel die werd binnengehaald door het team dat Berfelo als teammanager samenstelde en begeleidde tijdens het winnende toernooi in Rotterdam.
“Met dit soort doorlopende, wekelijkse programma’s loopt de Lifeport regio voorop in de Benelux als het gaat om het duurzaam verbinden van traditionele sport met digitale innovaties, waar andere programma’s zich vaak beperken tot kortere bootcamps.”
Een markt met impact
De cijfers spreken boekdelen. In 2025 telt de wereldwijde gamesmarkt 3,6 miljard spelers, goed voor een omzet van $188,8 miljard. In Europa zijn er 465 miljoen spelers, met een omzet van $33,1 miljard. De industrie verschuift van pure groei naar het vasthouden van spelers door betekenisvolle en langdurige betrokkenheid. Precies daar liggen de kansen voor toepassingen in gezondheid en onderwijs.
Deze cijfers onderstrepen dat de technologie en mechanismen uit de gamingwereld een krachtig instrument zijn om de maatschappelijke doelen van Lifeport te realiseren.
Technologie in het onderwijs
Berfelo is ook regioambassadeur voor Npuls, het landelijke innovatieprogramma voor het onderwijs dat mede gefinancierd wordt door het Ministerie van OCW. Hij zet zich in om de adoptie van technologie zoals Extended Reality (XR) te versnellen. Zijn rol is die van verbinder tussen mbo-instellingen, hogescholen en universiteiten in de regio Midden-Nederland. Het doel is om kennisdeling aan te jagen en de bruggen te bouwen die nodig zijn voor onderwijstransformatie.
“We ontwikkelen bijvoorbeeld een beweeggame voor studenten, zodat ze op een speelse manier werken aan hun vitaliteit,” voegt hij toe. “Uiteindelijk leiden we hier de professionals van de toekomst op. Door hen nu al te leren hoe ze technologie kunnen inzetten voor een gezondere en socialere wereld, leveren we een directe bijdrage aan de Nederlandse Digitaliseringsstrategie.”
De Nieuwe Gelderse Kracht
Het Esports Talent Center Gelderland was een kernonderdeel van het project Esports en Gaming: De Nieuwe Gelderse Kracht, dat liep tot maart 2025. Het was een initiatief van de Provincie Gelderland, Topsport Gelderland en de HAN, waarbij de HAN als penvoerder fungeerde en Berfelo de projectleider was.
Het project is een schoolvoorbeeld van quadruple helix-samenwerking, een model dat Berfelo vaak aanhaalt. Hierin werken overheid (Provincie Gelderland), onderwijs (HAN), bedrijfsleven (zoals tech-partners, met Logitech G als hoofdsponsor van het ETCG) en burgers en maatschappelijke organisaties (Topsport Gelderland) samen om innovatie te realiseren.
