Bij de HAN University of Applied Sciences (HAN) is duurzaamheid geen bijzaak, maar een integraal onderdeel van onderwijs, onderzoek en samenwerking.
Karin van Haren is programmaleider Circulair binnen het programma Sustainable Energy and Environment (SEE). In deze rol werkt ze dagelijks aan een schonere wereld.
Haar missie: iedere afgestudeerde professional moet weten hoe hij of zij het verschil kan maken op het gebied van duurzaamheid, ongeacht het vakgebied.
Verbinden is het sleutelwoord
Verleiden, verbinden en versnellen vormen de kern van haar aanpak. “Verleiden is het startpunt: mensen inspireren, motiveren en helpen om duurzaamheid een plek te geven in hun werk. Maar het gaat verder dan dat. Verbinding is essentieel, tussen disciplines, tussen onderwijs en onderzoek, en tussen de HAN en het werkveld.
Karin als facilitator van de Deep Time Walk
En een bijzondere manier van verbinden is de Deep Time Walk. Karin is opgeleid als facilitator van deze wandeling van 4,6 kilometer, die symbool staat voor de 4,6 miljard jaar geschiedenis van de aarde. “Je loopt langzaam, beleeft de evolutie, en beseft hoe recent onze industriële impact is. Het is een ervaring die mensen letterlijk dichter bij de natuur brengt. Ik denk dat circulariteit, die je overal ziet in de natuur, vanzelfsprekend wordt als mensen zich meer verbonden voelen met de natuur.”
Duurzaamheid in de zorg
Een concreet voorbeeld van versnellen is het vrijmaken van tijd en middelen voor docenten die duurzaamheid willen integreren in hun onderwijs. Zo kreeg een docent Verpleegkunde, ruimte om te werken aan een toekomstbestendig curriculum. “Ook in de zorg kun je circulair denken,” legt Karin uit. “Denk aan het gebruik van materialen in de acute zorg. Nu worden vaak zes plastic zakken opengemaakt, waarvan uiteindelijk maar een paar items gebruikt worden. De rest wordt weggegooid.”
Dankzij deze inspanningen wordt duurzaamheid een vast onderdeel van de leeruitkomsten. Iedere student Verpleegkunde krijgt het mee, niet als extra, maar als vanzelfsprekend onderdeel van het vak.
“Niemand weet precies welke kennis nodig is in de toekomst. Maar door samen te werken, leer je samen. En dat is precies wat we hier doen.”
Campus as a lab
De HAN gebruikt haar eigen campus als proeftuin voor onderzoek naar duurzaamheid. Een voorbeeld is de mobiliteitstransitie: hoe komen studenten en medewerkers naar de campus, en hoe kan dat duurzamer? Andere voorbeelden: roltrappen werden stilgezet, en medewerkers aangesproken op hun keuzes in de kantine.
Daarbij werken onderzoekers en studenten samen aan oplossingen, zoals gedragsinterventies.
Ook creatieve interventies vonden plaats: parkeerplaatsen werden tijdelijk bezet met bomen in verrijdbare kratten, gedoneerd door de gemeente Arnhem. “Mensen waren niet blij,” lacht Karin. “Maar het laat zien hoe vanzelfsprekend sommige dingen zijn geworden. Het zet aan tot nadenken.”
De campus wordt dit jaar daadwerkelijk vergroend met de bomen en volgens het ontwerp van studenten. “Dat is natuurlijk heel mooi, dat je ook echt iets in de praktijk brengt.”
Een ander creatief voorbeeld is het Untamed Kombucha, dat een tas maakt van reststoffen uit kombucha, ontwikkeld door onderzoekers van de HAN in samenwerking met het bedrijf. “Het is geen leer, maar het lijkt er wel op. Een prachtig voorbeeld van biobased leren in de praktijk.”
De InfraWall
Een van de meest zichtbare resultaten van het circulair opleiden en onderzoeken is de InfraWall langs de A348. Deze multifunctionele geluidswal, ontworpen door HAN-studenten, doet meer dan geluid weren. Hij vangt water op, verbetert biodiversiteit, wekt zonne-energie op en biedt verkoeling. Gemaakt van biobased materialen en modulair opgebouwd, is hij een toonbeeld van circulaire innovatie.
“Het mooie is dat studenten van verschillende opleidingen eraan hebben gewerkt,” vertelt Karin. “Van industrieel ontwerp tot werktuigbouwkunde, civiele techniek en biologie. En het staat er echt. Je kunt het gaan bekijken.” De HAN werkte samen met Sweco en andere bedrijven, en dankzij steun van de provincie Gelderland werd het project gerealiseerd.
Circulair in het onderwijs
Duurzaamheid is verweven in vrijwel al het onderwijs. Karin maakte een inventarisatie van cursussen waarin circulariteit aan bod komt. Bij Bouwkunde is er bijvoorbeeld een reeks kennissessies over toekomstbestendig bouwen, met onderwerpen als biobased en passief bouwen. “Passief bouwen betekent dat een gebouw zichzelf warm en koel houdt, zonder veel installatietechniek. Dat bespaart energie.”
De HAN geeft deze cursussen aan professionals uit het werkveld, zoals beleidsmakers bij gemeenten en bouwkundig adviseurs. “We willen nú veranderen, niet pas over vier jaar als de eerste studenten zijn afgestudeerd.”
Voor studenten die zich verder willen verdiepen, zijn er minoren zoals Biobased Innovations en Circulaire Economie. “Bijna elke discipline heeft een specialisatie waarmee je vanuit je beroep kunt bijdragen aan een schonere wereld.”
Belangenbehartiging
Ook op het niveau van beleid en belangenbehartiging is de HAN actief. Sinds kort is de hogeschool lid van de Nederlandse Vereniging Circulaire Economie, een lobbyclub voor bedrijven die circulair willen werken maar tegen wet- en regelgeving aanlopen.
“We zijn de tweede kennisinstelling die lid is, naast de Hogeschool van Amsterdam. Dat is bijzonder. We willen onze verantwoordelijkheid nemen en bijdragen aan de transitie naar een circulaire economie.”
