Al een paar jaar timmert deze organisatie voor circulair en biobased bouwen aan de weg. VIA-T draait volop, verhuisde naar een ander pand en kreeg per augustus een nieuwe directeur. We spraken erover met scheidend kwartiermaker Wouter van der Burg en kersverse directeur Erik Willems.
Links Wouter van der Burg, rechts Eric Willems
Wouter van der Burg is geen onbekende in de regio, hij was ook betrokken bij de oprichting van CITC en Connectr. De rol van opbouwen past hem goed en nu VIA-T een draaiende organisatie is, geeft hij graag het stokje over aan Erik Willems.
Willems komt uit het bedrijfsleven en brengt veel ervaring mee in technische en industriële processen. Bovendien pionierde hij met de bouw van zijn eigen huis van biobased en recyclebare materialen, in een techniek die nog onbekend was in Nederland. Hij weet dus wat je tegenkomt als je anders wilt bouwen.
Oorsprong bij vo-scholen
Bedrijven zitten verlegen om werknemers in de techniek. Dus de vraag was: hoe maak je jongeren enthousiast voor die baan in de techniek? Om dat op landelijke schaal te doen is er het programma Sterk Techniekonderwijs.
Van der Burg legt uit: “Hoe breng je jongeren in het voortgezet onderwijs nu met techniek in aanraking? Het is ingewikkeld om dat in je eigen schoolgebouw te doen, in die schoolse setting. Daarom hebben alle voorgezet onderwijs-scholen in de regio samen een aantal van dit type hotspots gecreëerd waarin ze niet proberen om allemaal in het eigen schoolgebouw en met eigen docent ook iets met sterk techniekonderwijs te doen. Nee, samen met bedrijven en op een derde locatie, geen schoolgebouw, geen bedrijf, daar gaan we dat met elkaar doen.
Dat begon een paar jaar geleden in de Hubertusschool in Nijmegen en dat bleek interessant en smaakte naar meer.
Dus het eerste kiempje van VIA-T lag bij die scholen die op een andere locatie wilden samenwerken met het bedrijfsleven. Op dit moment komen bijna alle vo-leerlingen in de regio hier een keer een dag of dagdeel een onderwijsmodule doorlopen.”
We lopen naar de werkplaats, waar een paar vo-klassen programma’s volgen. De tieners zijn druk aan het timmeren, meten en overleggen, het ziet eruit alsof ze het heel leuk vinden.
Willems vult aan “Wij willen een stap zetten om de nieuwe generatie het bouwen van de toekomst mee te geven. Hoe willen we gaan bouwen, met welke innovaties? En uiteindelijk raak je dan al die maatschappelijke vraagstukken, van hergebruik van bouwmaterialen, tekort aan grondstof tot tekort aan arbeidskracht. En dit alles met het idee: kunnen we dat op een of andere manier allemaal binden met de bedrijven en de overheid en met alle raakvlakken die er zijn? Dat is VIA-T nu aan het inkleuren.”
Volwassen zijinstromers
En deze aanpak is niet alleen geschikt voor jongeren, maar ook voor mensen halverwege hun carrière, die willen overstappen.
Van der Burg: “VIA-T zie ik als een verzameling van modulaire bouwblokken die voor verschillende programma’s en doelgroepen in te zetten zijn. Ik stond hier laatst bij een rondleiding met iemand die kok was, hij was ergens halverwege de dertig en had inmiddels een gezin. Zijn leven in de horeca paste niet meer zo goed bij zijn situatie en hij wilde ontdekken of een baan in de techniek iets voor hem zou kunnen zijn. En zo zijn er allerlei mensen die zich heroriënteren om iets anders te gaan doen. Die zijinstroom is voor bedrijven in de techniek en bouw belangrijk. En daar kun je dezelfde soort modules voor gebruiken.”
“De zijinstromers lopen in deze zelfde hal rond op kennismakingsdagen om te voelen of ze dit soort werk willen gaan doen. Als ze daarvoor kiezen, krijgen ze hier een opleidingstraject, waarin ze al gewoon een aantal dagen werken, en daarnaast vaardigheden aangereikt krijgen om op de bouwplek te kunnen werken.
De WILgroep is een bedrijf dat leerwerktrajecten aanbiedt om mensen die nog niet geschikt zijn voor werk in de bouw in een jaar op dat niveau te krijgen. Die brengen we al.”
Ook wil VIA-T nieuwe volwassen doelgroepen bereiken zoals statushouders en ex-gedetineerden, mensen die ook mee moeten en willen doen in de maatschappij.
Volgende stap: hoger onderwijs integreren
VIA-T is met de studierichting Bouwkunde en het Centrum Meervoudige Waardecreatie van de HAN aan het kijken naar die andere manieren van bouwen. Bijvoorbeeld niet meer iets helemaal slopen, maar materialen oogsten en hergebruiken. De hogeschoolstudenten zijn al bezig met deze conceptuele aanpak, die plaatsvindt op projecten waar ze aan meewerken.
“En die twee werelden willen we hier ook samenbrengen. Dat je dus straks projecten hebt waarbij de aanpak die zo’n hogeschoolstudent bedacht heeft niet blijft bij een papieren oplossing, maar dat daar ook een gevolg aan zit met mbo-studenten of vo-studenten. Gewoon eens proberen: kunnen we dat maken?
“Wij zijn een uitvoeringscentrum, hier kun je het doen en hier kun je het zien. Je kunt hier kennis halen, materialen, voorbeelden en inspiratie”
Woonwijzerwinkel
We lopen door het gebouw naar een grote ruimte die nog leeg is. Deze is bestemd voor de Woonwijzerwinkel die in ontwikkeling is. Mensen die hun huis duurzaam willen (ver)bouwen kunnen hier straks terecht voor kennis en informatie. Het moet een soort winkel worden met opstellingen waar je kunt ontdekken wat voor soort isolatiematerialen er zijn, of welke types warmtepompen.
Bedrijven en vernieuwing
Er komen veel innovaties vanuit de bedrijven in de sector, de toeleveranciers in de bouw en techniek. Die ontwikkelen bijvoorbeeld nieuwe dakpannen of een isolatiemateriaal. Maar dan ben je er nog niet. Ten eerste moet bekend raken dat dit nieuwe materiaal er is en ten tweede moeten verderop in de keten bouwbedrijven of installateurs daarmee leren werken.
Willems: “Als we hier nu de plek kunnen zijn dat je tegen zo’n bedrijf zegt: jij hebt het technisch bedacht, kom nu hier, dan gaan we samen verder aan de slag. Organiseer hier een aantal trainingsmiddagen, waarvoor je bedrijven uit de regio uitnodigt. Om gewoon eens een stuk wand of iets anders te maken. En als ze dan de training doorlopen hebben, krijgen ze ook een bewijs dat ze met het nieuwe materiaal kunnen werken. Want waar we naartoe moeten is dat we mensen opleiden juist in die circulaire bouw.”
Van der Burg vult aan: “De maatschappelijke opgave rond circulair bouwen is groot, als je daarmee aan de slag wilt moet je volgens goed kijken naar waar bedrijven nu al behoefte aan hebben. Er zijn er een aantal die graag voorop lopen in die transitie, dus daar kunnen we al stappen mee zetten.”
Coöperatie
In het voorjaar van 2024 werd officieel de coöperatie opgericht waarin leden bijvoorbeeld baat kunnen hebben van de talentenpool op VIA-T en nieuwe producten onder de aandacht kunnen brengen en uitproberen. Ook kunnen ze deelnemen aan regelmatige events, die niet alleen in VIA-T plaatsvinden, maar ook op bouw en herbestemmingslocaties in de regio.
Toekomst
Van der Burg: “Het lijkt me mooi dat we als we hier over twee jaar rondlopen, om ons heen kijken en zeggen: hé, wat grappig daar zie je een groep derdejaars mbo-studenten die aan het klussen zijn aan een innovatief en duurzaam huis. En het ontwerp daarvan was het resultaat van een project van die hbo-studenten. En op vrijdag doet er ook een klas aan voortgezet onderwijsleerlingen mee.
Daarbij stelt de leverancier van die nieuwe bouwmaterialen ze gratis ter beschikking. En die kan het daarna gebruiken als demonstratieobject om zijn klanten mee naar toe te nemen. Die kruisbestuiving zou ik supercool vinden..”
Willems: “Dat is het beeld, ja. En een aantal keer per jaar activiteiten organiseren waar leden naar toe kunnen komen om de nieuwste innovaties te zien, om kennis te maken met elkaar, met toeleveranciers, met nieuwe producten, met nieuwe vergezichten. Die horizon schuift iedere keer weer op en dat gaat snel. Het moet bij VIA-T allemaal bij elkaar komen.”
