In onze eerste levensjaren vinden er veel veranderingen in onze hersenen plaats: we leren een taal, ontwikkelen onze eerste sociale vaardigheden en bouwen aan onze motoriek. Baby’s en jonge kinderen hebben een indrukwekkend leervermogen, en leren daardoor snel complexe vaardigheden aan. Die ontwikkeling is precies wat het Baby & Child Research Center (BRC) onderzoekt. We gaan in gesprek met Marlene Meyer en Robert Oostenveld over de laatste onderzoeksontwikkelingen.

Meyer is onderzoeker bij het BRC in de onderzoeksgroep Baby Research on Action, Interaction & Neurocognition. Oostenveld is Associate Principal Investigator en MEG Physicist bij het Centrum voor Cognitieve Neuroimaging van het Donders Instituut.

Ze vertellen enthousiast: “Bij het BRC spelen veel mooie ontwikkelingen, want we doen onderzoek naar allerlei onderwerpen. Hoe dat er in de praktijk uitziet? Erg divers! We onderzoeken namelijk zwangere vrouwen en kinderen van voor de geboorte tot een leeftijd van zes jaar. Bij de vroege ontwikkeling zijn we bijvoorbeeld benieuwd of stress tijdens de zwangerschap, later invloed heeft op de ontwikkeling van het kind. In de fases na de geboorte kijken we dan weer naar taalverwerking en bijvoorbeeld de ontwikkeling van sociale en cognitieve vaardigheden. Hoe leert een kind bijvoorbeeld in no-time nieuwe woorden?”

De opkomst van nieuwe onderzoeksmethoden

Om al deze verschillende onderzoeken mogelijk te maken, gebruikt het BRC veel verschillende onderzoeksmethoden. Vragenlijsten, observatie & interactie en het meten van bewegingen of hersenactiviteit. Vooral bij deze laatste methode spelen interessante ontwikkelingen. Oostenveld legt uit: “Bij volwassenen maken we gebruik van magneto-encefalografie (MEG) om gedetailleerd de activiteit in het brein te bekijken. MEG maakt gebruik van sensoren die in een soort grote helm gemonteerd zijn. Het enige nadeel? De helm past helaas niet op het hoofd van baby’s en kinderen.”

Maar waar een wil is, is een weg. En die weg is de ontwikkeling van een nieuwe methode: Optically Pumped Magnetometers (OPM). “OPM-sensoren zijn klein en hierdoor licht van gewicht”, vertelt Oostenveld. “Deze methode maakt het dus mogelijk om MEG te gebruiken, maar dan met veel kleinere sensoren die ook op het hoofd van baby’s en kinderen passen. Een belangrijke doorbraak, want zo kunnen we een geheel nieuwe groep onderzoeken!”

“Onderzoek bij baby’s en kinderen is namelijk erg belangrijk. In de eerste drie jaren is er veel ontwikkeling: je leert praten, lopen en je ontwikkelt sociale vaardigheden. Dat zijn ook grote veranderingen in de hersenen. Hoe gaat die ontwikkelingsboost samen met veranderingen in de hersenen? Daar kunnen we ontzettend veel van leren! Met deze nieuwe methode hopen we nieuwe kennis op te doen over bijvoorbeeld de cognitieve ontwikkeling.”

OPM is daarnaast ook geschikt voor andere nieuwe onderzoeksdoelgroepen. Denk bijvoorbeeld aan mensen met Parkinson. “Bij de huidige hersenscans moeten mensen stilzitten. OPM maakt het door de kleine en lichtgewicht sensoren mogelijk om bijvoorbeeld het loopgedrag van Parkinsonpatiënten te bestuderen. Zo doen we onderzoek in een natuurlijke setting, en dat zorgt natuurlijk weer voor nieuwe inzichten.”

Fotograaf: Isa Emmen

Baby-onderzoek naar actie, interactie en neurocognitie

Eén van de hoofddoelen van het BRC is kennisdeling met de maatschappij. Want met nieuwe inzichten, help je de maatschappij vooruit. Meyer is betrokken bij een aantal belangrijke onderzoekslijnen. “Zo doe ik onderzoek naar hoe baby’s en jonge kinderen van de mensen om hun heen kunnen leren en wat de rol is van nieuwsgierigheid in de leervaardigheden en ontwikkeling van baby’s en kinderen. Heeft nieuwsgierigheid bijvoorbeeld invloed op hoe jij je later gedraagt op school? Leer je dan meer?”

Daarnaast zijn er ook interessante, nieuwe bevindingen over leren en aandacht bij kinderen. “We hebben baby’s verschillende vormpjes laten bekijken op een computerscherm. Hierbij hebben we gekeken naar hoe lang ze de vormpjes bekijken, en wanneer ze afgeleid raken. Wat blijkt? Als de vormpjes steeds in hetzelfde patroon terugkwamen, hadden baby’s dit op een gegeven moment door en keken ze niet meer naar het scherm. Dit bevestigt de neiging van baby’s om hun aandacht te richten op dingen waar ze iets van kunnen leren. Leren ze er niks meer van? Dan besteden ze hun aandacht liever ergens anders aan!”

Bruisend babyonderzoek in de regio

De onderzoeken in het BRC worden mogelijk gemaakt door een uniek samenwerkingsverband tussen het Donders Instituut, de Radboud Universiteit, het Radboudumc en het Max Planck Instituut voor Psycholinguïstiek. Oostenveld: “Het onderzoek naar de nieuwe onderzoeksmethode OPM konden we niet alleen doen. Juist door de samenwerking tussen het Donders Instituut, het Radboudumc, de Radboud Universiteit en het Max Planck Instituut voor Psycholinguïstiek werd dit onderzoek mogelijk. Doordat de verschillende centra intensief samenwerken, gaat methodeontwikkeling veel sneller. En dat vind je alleen in Nijmegen!”

Ook Meyer is enthousiast over de regio: “Ik heb ook bij een babylab in Chicago gewerkt. Daar merkte ik dat de bereidheid om mee te werken aan dit type onderzoek veel lager was dan in Nijmegen. Nijmegen biedt een omgeving waarin je mensen kunt enthousiasmeren om een bijdrage te leveren aan de wetenschap. Door de samenwerking met de universiteit, hebben we bijvoorbeeld de mogelijkheid om een database met persoonlijke contacten op te bouwen.”

“Er is een goede samenwerking in de gehele regio. Dat biedt ook mooie kansen voor studenten om zich verder te ontwikkelen en bijvoorbeeld door te groeien vanuit hun promotieonderzoek.”

Toekomstdromen

Hoe de toekomst van het BRC eruit zien? Meyer en Oostenveld weten het wel: “We gaan natuurlijk volop verder met de ontwikkeling en het testen van nieuwe onderzoeksmethoden, zoals OPM. Zo kunnen we veel nieuwe gebieden in de ontwikkeling van baby’s en kinderen onderzoeken. En onze kennis delen met de maatschappij. Want je weet wat ze zeggen: jong geleerd, is oud gedaan!”